İsmin Halleri

1. Yalın hali: Hiç ek almamış haline denir. Örneğin: Masa, Kalem

2. -i hali : i eki almış halidir. Örneğin:  Masa + i = Masayı, Kalem+i = Kalemi (Belirtme Durumu)

3. -e hali:  e eki almış halidir. Örneğin: Masa+e = Masaya, Kalem+e = Kaleme (Yönelme Durumu)

4. -de hali:  de eki almış halidir. Örneğin: Masa+de= Masada, Kalem+de= Kalemde (Bulunma Durumu)

5. -den hali:  den eki almış halidir. Örneğin: Masa+den = Masadan, Kalem+den=Kalemden (Ayrılma Durumu)

DEYİMLER

1. Temizlik yapmak(Deyim)

1) temizlemek; 2) mec. öldürmek 3) mec. zararlı şeyleri yok etmek.

MEC. = Mecaz anlamındadır. Yani mecaz demek gerçek anlamı değildir başka bir anlam kastedilir.

2. Aslan yatağından (yattığı yerden) bellidir (belli olur)(Atasözü)

bir kimsenin oturduğu yerin durumu ve temizliği, onun kişiliğini belli eder.

Kurallı Cümle ve Devrik Cümle

Bu topicsyu öğrenmeden yüklem nedir bilmemiz gerekiyor.

YÜKLEM = FİİL (Bir cümlede iş, oluş, hareket bildiren kelimelere YÜKLEM denir. Kelimenin sonuna _mek, _mak ekleyip anlamı bozulmuyorsa o kelime yüklemdir.)

Pekala hangi kelimeler yüklemdir?

Örneğin, çalışmak bir yüklemdir. 

Abuzittin her gün ders çalışır. (Cümlesinde çalışır yüklemdir.)

Yüklem Örnekleri: Okumak, çalışmak, yazmak, gitmek, gelmek, içmek, yemek, yürümek, koşmak, yüzmek, sürmek, tatmak, kirletmek, satmak, almak, sürünmek, oynamak, yapmak, saz çalmak, çivi çakmak, kaçmak, saymak, atlamak, oturmak, dans etmek, izlemek, sıkmak, görmek, duymak, dinlemek, dokunmak, uçmak, sallamak vb.

KURALLI CÜMLE

Yüklemi, cümlenin en sonunda ise o cümleye KURALLI CÜMLE denir.

Örneğin;

Abuzittin, o kitabı okudu. (Okumak yüklemi, en sondadır. O yüzden bu cümle KURALLI CÜMLE'dir.)

Abdullah, akıllı ve çalışkandır. (Çalışmak yüklemi en sondadır. O yüzden bu cümle KURALLI CÜMLE'dir. )

DEVRİK CÜMLE

Yüklem, cümlenin ortasında veya başındadır. Bu cümlelere 'Devrik Cümle' denir.

Örneğin;

O kitabı okudu Abuzittin. (Okudu yüklemi cümlenin ortasındadır. O yüzden bu cümle DEVRİK CÜMLE'dir.)

Çalışkandır Abdullah. (Çalışkandır yüklemi cümlenin başındadır. O yüzden bu cümle DEVRİK CÜMLE'dir.)

Soru Cümlesi , Ünlem Cümlesi

Soru Cümlesi:

Cümle soru soruyorsa bu cümle soru cümlesidir. Sonunda soru işareti vardır. 5N1K soru keliemleride soru cümlesi yapar. Yani Kim, Ne, Ne zaman, Nerede, Niçin, Neden, Nasıl varsa o cümle soru cümlesidir.

Abuzittin, ödevini yaptı mı? (Cümlede soru sorulduğu için bu soru cümlesidir.)

Evet, Çünkü çalışkandır. (Bu cümle soru cümlesi değildir.)

Ünlem Cümlesi

Sonunda ünlem işareti vardır. Şaşırma, korkma, seslenme gibi duyguları anlatan cümelelerdir.

Ey, Türk Gençliği ! (Bu bir ünlem cümlesidir.)

Olumlu Cümle, Olumsuz Cümle

Olumlu Cümle:

Cümle pozitif anlam içermektedir. Eylemdeki işin gerçekleştiğini, gerçekleşeceğini, yapıldığını, yapılacağını; yüklemi isim olan cümlelerde ise bahsedilen durumun var olduğunu, bulunduğunu belirten cümlelere olumlu cümle denir.

Örnekler:

Kitabı benden aldı.

Bu kitap senin mi?

Olumsuz Cümle:

Cümle negatif anlam içermektedir. Yüklemi çekimli eylem olan cümlelerde eylemdeki işin gerçekleşmediğini, gerçekleşmeyeceğini, yapılmadığını, yapılmayacağını; yüklemi isim olan cümlelerde ise bahsedilen durumun var olmadığını, yok olduğunu belirten cümlelere olumsuz cümle denir.

Örnekler:

Kitabı benden almadı.

Bu kitap senin değil.

Karışık Örnekler:

Bugün okula gidemedim. (Olumsuz Cümle)

Ödevlerimi tamamladım. (Olumlu Cümle)

Evde süt kalmamış. (Olumsuz Cümle)

OLUMLU CÜMLE ÖRNEKLERİ

1. 
   

   Ödevlerimi birkaç günde bitirdim.

   
   


2. 
   

   Resim yapmayı severim.

   
   


3. 
   

   Arabada iki kişilik yer var.

   
   

OLUMSUZ CÜMLE ÖRNEKLERİ

1. 
   

   Bugün, okula gitmedim.

   
   


2. 
   

   Ödevimi bitiremedim.

   
   


3. 
   

   Evde tuz kalmamış.

   
   

Fiiller (Eylemler)

Sonuna _mek, _mak eki alabilen kelimelerdir.

İş, oluş, hareket, durum anlatan kelimelere Fiil (Eylem) denir. 

Örneğin;

Kök: Kelimenin ek almamış haline denir.

Örneğin; Ayak, kitap, okul, defter, sil, kalem (Ek almadığı için KÖK'tür.)

Yapım Ekleri

Bir kelimeye ek geliyor ve anlamı değiştiriyorsa, o ek Yapım Eki'dir.

Önemli Not: Anlam değişiyorsa Yapım Eki, anlam değişmiyorsa Çekim ekidir.

Örneğin;

Ayakkabı => Ayağımızı koruyan, yürümemizi sağlayan eşya.

Ayakkabı + lık => ayakkabılık => Ayakkabıları sakladığımız dolap.

Ayakkabı + cı => ayakkabıcı => Ayakkabı tamir eden yada yapan kişi.

» -ci: ayakkabıcı, futbolcu, sanatçı, kiracı, saatçi, pastacı

» -lik: zeytinlik, şekerlik, suluk, insanlık, kardeşlik

» -li: köylü, nişanlı, renkli, mavili, bilgili, görgülü

» -siz: evsiz, huysuz, akılsız, işsiz, parasız

» -cil: evcil, otçul, bencil

» -cık: kızılcık, arpacık, kulakçık, kitapçık

» -daş: meslektaş, vatandaş, arkadaş, sesteş

» -inci: üçüncü, beşinci

» -msı: acımsı, ekşimsi

» -sal: kumsal, evrensel

» -ıt: yaşıt

» -tı: horultu cıvıltı

Bazı kelimeler birden fazla yapım eki alabilir. Örneğin;

Ayakkabı+cı+lık => ayakkabıcılık (_cı ve _lık yapım ekidir.)

beste => Şarkı sözleridir

beste+ci => Şarkı sözü yazan kişidir.

Beste+ci+lik => Şarkı sözü yazma mesleğinin adıdır.

Maden => Yer altından çıkan değerli taştır.

Madenci => Madeni çıkaran kişidir.

Madencilik => Yeraltından maden çıkarma mesleğinin adıdır.

Çekim Ekleri

Bir kelimeye eklenen ek kelimenin anlamını değiştirmiyorsa o ek Çekim Eki'dir.

Örneğin çoğul eki olan _ler,_lar aynı zamanda çekim ekidir. 

Kitap+lar => kitaplar =====> Kitaplar masada duruyor. (Kitaplar çekim eki almıştır.)

Çekim Ekleri nelerdir?

1. 
   

   Hal Ekleri : _e hali, i_hali, _de hali, _den hali

   
   


2. 
   

   Çokluk Eki : _ler, _lar

   
   


3. 
   

   İyelik(Aitlik) Eki: Benim kalemim, Senin kalemin, Onun kalemi, Bizim kalemimiz, Sizin kaleminiz, Onların kalemi

   
   

Diğer ekleri ilerleyen sınıflarda ayrıntılı öğreneceksiniz.

Abartılı Cümle: Cümlenin anlamı, gerçek dışı ise bu cümleye "Abartılı Cümle" denir.

Gerçek Cümle: Cümlenin anlamı gerçekse ve aklımıza gelen ilk anlamıysa, o cümle gerçek cümledir.

Duygusal Cümle: Cümlede duygu anlatan bir kelime varsa o cümle duygusal cümledir.

Örneğin;

Çanta taşımaktan kollarım koptu. (Abartılı Cümle) (Gerçekten kollarımız, çanta taşırken kopmaz.)

Sınavdan yüksek puan alınca çok sevindim. (Duygusal Cümle) (Sevinmek kelimesi bir duygudur.)

Çantamı okulda unuttum. (Gerçek Cümle) (Unutmak gerçek bir olaydır.)